عدم تحمل لاکتوز

دکتر نسترن ولی تبار (داروساز) 

عدم تحمل لاکتوز به معنی ناتوانی در هضم لاکتوز است.

 اگر بخواهیم این اختلال را توصیف کنیم، ابتدا باید با لاکتوز آشنا شویم.

لاکتوز نوعی قند است که در شیر وجود دارد. این قند در روده باریک توسط آنزیمی به نام لاکتاز شکسته می شود تا به اجزای کوچکتر که برای بدن قابل جذب است، تبدیل شود.

اگر آنزیم لاکتاز وجود نداشته باشد،  لاکتوز موجود در شیر و سایر محصولات لبنی بدون هضم و جذب شدن از روده باریک عبور می کند و به روده بزرگ می رسد.

باکتری های طبیعی روده بزرگ از این قند استفاده  می کنند و موجب ایجاد علائم ناخوشایندی می شوند.

در بعضی ازافراد ممکن است این آنزیم به دلایل مختلف ساخته نشود. این افراد 30 دقیقه تا 2 ساعت پس از مصرف شیر و محصولات لبنی ممکن است دچار علائم زیر شوند.

هرچند علائم می تواند  از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد:

• حالت تهوع و گاهی اوقات استفراغ؛
• اسهال؛
• معده درد؛
• دل درد؛
• نفخ؛
• و افزایش دفع گاز و بادگلو.

انواع عدم تحمل لاکتوز

ممکن است شما با مواردی روبرو شده باشید که در آن بزرگسالان بعد از خوردن شیر و سایر محصولات لبنی دچار علائم عدم تحمل لاکتوز می شوند، در حالی که در کودکی مشکلی با مصرف شیر نداشتند. این افراد به عدم تحمل لاکتوز اولیه دچار هستند.

در عدم تحمل لاکتوز اولیه که شایع ترین نوع است، بدن در اوایل زندگی که تنها تغذیه نوزاد شیر است، آنزیم لاکتاز را می سازد؛ اما با افزایش سن و زمانی که سایر غذاها جایگزین شیر می شوند، این آنزیم دیگر ساخته نمی شود.

بنابراین ممکن است بسیاری از افراد علائم عدم تحمل لاکتوز را در بزرگسالی نشان دهند.

از انواع دیگر عدم تحمل لاکتوز می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• عدم تحمل لاکتوز ثانویه: در این موارد، روده کوچک پس از آسیب یا پس از یک بیماری یا عفونت، ساخت لاکتاز را متوقف می کند.
• عدم تحمل لاکتوز رشدی: برخی از نوزادان که خیلی زود به دنیا می آیند (نوزادان نارس) ممکن است قادر به تولید لاکتاز کافی نباشند. این اغلب یک مشکل کوتاه مدت است و از بین می رود.
• عدم تحمل لاکتوز مادرزادی: در موارد بسیار نادر، افراد با ناتوانی در ساخت لاکتاز به دنیا می آیند.

درمان عدم تحمل لاکتوز

هیچ درمانی وجود ندارد که به بدن کمک کند لاکتاز بیشتری تولید کند. اما با تغییر رژیم غذایی، می توان علائم را مدیریت کرد.

در گذشته به افرادی که عدم تحمل لاکتوز داشتند توصیه می شد که از مصرف لبنیات اجتناب کنند.

امروزه، متخصصان سلامت پیشنهاد می کنند که غذاهای لبنی مختلف را امتحان کنید و ببینید کدام یک علائم کمتری ایجاد می کنند. به این ترتیب همچنان می توان کلسیم کافی و سایر مواد مغذی مهم را دریافت کنید.

در زیر به چند نکته برای مدیریت مصرف لاکتوز در رژیم غذایی اشاره می شود:

• مصرف مواد غذایی حاوی لاکتوز را به آرامی شروع کنید؛ سعی کنید مقدار کمی شیر یا فرآورده های شیر به رژیم غذایی اضافه کنید و ببینید که بدن شما چگونه واکنش نشان می دهد.
• شیر و فرآورده های آن را با سایر غذاها مصرف کنید تا علائم کمتری داشته باشید. برای مثال شیر را با غلات بخورید.
• از محصولات لبنی با سطوح کمتر لاکتوز، مانند پنیرهای سفت و ماست استفاده کنید.
• از شیر و محصولات لبنی بدون لاکتوز یا حاوی آنزیم لاکتاز استفاده کنید.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر بعد از خوردن لبنیات دارای علائم عدم تحمل لاکتوز هستید، به خصوص اگر نگران دریافت کلسیم کافی هستید، برای تشخیص دقیق تر با پزشک خود مشورت کنید.