زونا

بیماری شینگلز یا زونا یک بیماری ویروسی است که باعث بروز بثورات (راش) دردناک می شود.

اگرچه این ویروس می تواند در هر قسمت از  بدن بروز کند، اغلب به صورت نواری از تاول‌ ها در سمت چپ یا راست بدن ظاهر می‌شود.

ویروس واریسلا زوستر عامل بیماری زونا است.

این ویروس هم چنین عامل بروز بیماری آبله مرغان است.

پس از  آنکه فردی آبله مرغان می گیرد، این ویروس در بافت عصبی نزدیک ستون فقرات و مغز به صورت غیر فعال باقی می ماند. ممکن است سال ها بعد، ویروس مجدد فعال شده و به صورت بیماری زونا بروز کند.

شینگلز بیماری ای نیست که زندگی فرد را تهدید کند، اما بسیار دردناک است. واکسن می تواند خطر ابتلا به این بیماری را کاهش دهد.

درمان زود هنگام می تواند به کاهش میزان عفونت و احتمال بروز عوارض کمک کند.

شایع‌ترین عارضه آن، درد بعد از زونا یا نورالژی پس از هرپس است که حتی بعد از برطرف شدن تاول‌ها، درد برای مدت طولانی ای احساس می‌شود.

علایم

علایم و نشانه های بیماری شینگلز اغلب روی بخش کوچکی از یک طرف بدن تاثیر می گذارد.

این علایم عبارتند از:

• درد، سوزش، بی حسی یا گزگز
• حساسیت به لمس
• بثورات قرمز رنگ که چند روز بعد از درد ظاهر می شوند
• تاول‌های پر از مایع که به سادگی باز می‌شوند
• خارش

برخی از افراد علایم زیر را نیز تجربه می کنند:

• تب
• سر درد
• حساسیت به نور
• خستگی

درد، اغلب اولین علامت این بیماری است.

در برخی از افراد درد شدید است. بسته به محل درد، گاهی اوقات ممکن است با علایم بیماری های قلبی، ریوی یا کلیوی اشتباه گرفته شود. برخی از افراد فقط درد، بدون بروز بثورات پوستی، را تجربه می کنند.

مراحل بیماری زونا

در اکثر موارد بیماری بین 3 تا 5 هفته طول می کشد.

 بعد از فعال شدن ویروس واریسلا زوستر، پوست ممکن است دچار:

1. گزگز
2. سوختن
3. احساس بی حسی
4. و خارش

شود.

بعد از گذشت حدود 5 روز، ممکن است بثورات قرمز رنگی در آن ناحیه ببینید.

گروه های کوچکی از تاول های تراوش کننده و پر از مایع ممکن است چند روز بعد در همان ناحیه ظاهر شوند.

ممکن است علایمی شبیه انفلوآنزا مانند تب، سردرد یا خستگی را تجربه کنید.

در طی 10 روز آینده یا بیشتر، تاول ها خشک می شوند ولی جای زخم  می ماند.

جای زخم ها بعد از یک یا دو هفته از بین می روند. پس از از بین رفتن جای زخم، برخی از افراد همچنان درد را تجربه می کنند که به آن درد بعد از زونا گفته می شود.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر مشکوک به زونا هستید، بلافاصله به پزشک مراجعه کنید، به خصوص اگر:

• درد و بثورات پوستی نزدیک چشم بروز کند. اگر تحت درمان قرار نگیرید، عفونت سبب آسیب دائمی به چشم می شود.
• بالای 60 سال سن دارید؛ زیرا سن به طور قابل توجهی خطر عوارض این بیماری را افزایش می دهد.
• سیستم ایمنی شما یا یکی از افراد خانوادتان ضعیف است(به دلیل ابتلا به سرطان، مصرف دارو یا بیماری مزمن).
• بثورات در تمان بدن پخش شده و با درد همراه است.

تشخیص زونا

پزشک اغلب این بیماری را از روی بثورات و تاول ها تشخیص می دهد.

هم چنین در خصوص سابقه بیماری شما نیز سوالاتی می پرسد.

در موارد نادر، پزشک ممکن است نیاز به آزمایش نمونه‌ای از پوست یا مایع تاول‌ها داشته باشد.

برای این کار از یک سواب استریل برای جمع آوری نمونه بافت یا مایع استفاده می شود.

سپس نمونه‌ها برای تایید وجود ویروس به آزمایشگاه فرستاده می‌شوند.

علل

زونا توسط ویروس واریسلا زوستر، که مشابه ویروس آبله مرغان است، ایجاد می شود. هر کسی که قبلا به آبله مرغان مبتلا شده باشد، ممکن است به زونا نیز مبتلا شود.

در نهایت ممکن است ویروس مجدد فعال شود و در امتداد مسیرهای عصبی به سمت پوست حرکت کند و باعث ایجاد زونا شود.

اما همه افرادی که آبله مرغان داشته اند به زونا مبتلا نمی شوند.

واریسلا زوستر عضوی از خانواده ویروس هرپس است که باعث بروز تبخال و تبخال تناسلی می‌شوند.

به همین دلیل به زونا، هرپس زوستر نیز گفته می شود. اما ویروسی که باعث آبله مرغان و زونا می‌شود، همان ویروسی نیست که باعث تبخال یا تبخال تناسلی ( عفونت های مقاربتی) می شود.

دلیل ابتلا به زونا مشخص نیست. اما ممکن است به دلیل کاهش ایمنی در برابر عفونت ها با افزایش سن باشد.

زونا در افراد مسن و در افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند شایع تر است.

آیا بیماری مسری است؟

فرد مبتلا به زونا می تواند ویروس واریسلا زوستر را به هر کسی که در برابر آبله مرغان مصون نیست منتقل کند.

سرایت ویروس معمولا از طریق تماس مستقیم با زخم های باز زونا رخ می دهد؛ اما این ویروس در افراد سالم فقط می‌تواند بیماری آبله مرغان ایجاد کند و آن هم در صورتی که فرد گیرنده ویروس،  در کودکی به بیماری آبله مرغان مبتلا نشده باشد.

تا زمانی که روی تاول ها بسته نشود، بیماری مسری است و باید از تماس فیزیکی با افرادی که هنوز آبله مرغان نگرفته‌اند یا واکسن نزده اند، به خصوص افراد با سیستم ایمنی ضعیف، زنان باردار و نوزادان، خودداری کنید.

عوامل خطر

هر کسی که یک بار به آبله مرغان مبتلا شده باشد می تواند به زونا مبتلا شود.

عواملی که ممکن است خطر ابتلا به زونا را افزایش دهند عبارتند از:

• سن بالای 50 سال. زونا در افراد بالای 50 سال شایع تر است. این خطر با بالا رفتن سن افزایش می یابد.‏
• ابتلا به بیماری های خاص. بیماری هایی که سیستم ایمنی بدن را ضعیف می کنند، مانند ایدز یا اچ آی وی ‏و سرطان، می توانند خطر ابتلا به زونا را افزایش دهند.‏
• تحت درمان های سرطان. پرتودرمانی یا شیمی درمانی می تواند مقاومت فرد را در برابر بیماری ها کاهش ‏دهد و ممکن است باعث ایجاد زونا شود.‏
• ‏مصرف برخی داروها. داروهایی که برای جلوگیری از پس زدن اندام های پیوندی تولید شده اند، می توانند ‏خطر ابتلا به زونا را افزایش دهند؛ همان طور که استفاده طولانی مدت از داروهای استروئیدی این خطر را ‏افزایش می دهد.‏

آیا ممکن است بیش از یک بار به زونا مبتلا شد؟

اگرچه ممکن است، اما بسیار نادر است که فرد بیش از یکبار به زونا مبتلا شود.

محققان دریافته اند که شانس ابتلای مجدد به این بیماری در افرادی که طول دوره بیماری در آنها بیش از 30 روز بوده، بیشتر است.

سایر عوامل خطر ابتلای مجدد عبارت است از:

• داشتن سن 51 تا 70 سال؛
• سابقه ابتلا به زونا که بیش از 90 روز طول کشیده باشد؛
• جنسیت زن؛
• ابتلا به سرطان خون، بیماری های خودایمنی، فشار خون بالا، یا دیس لیپیدمی (کم بودن لیپید، کلسترول “بد” بالا یا کلسترول “خوب” پایین)‎.

عوارض

عوارض زونا می تواند شامل موارد زیر باشد:

• درد  بعد از زونا. برای برخی افراد، درد زونا تا مدت ها پس از از بین رفتن تاول ها ادامه پیدا می کند. این بیماری به عنوان نورالژی پس از هرپس شناخته می شود و زمانی رخ می دهد که رشته های عصبی آسیب دیده پیام های مغشوش و مبالغه آمیز درد را از پوست به مغز ارسال می کنند.
• از دست دادن بینایی. زونا داخل یا اطراف چشم (زونای چشمی) می‌تواند باعث عفونت‌های دردناک چشمی شود که ممکن است منجر به از دست دادن بینایی شود.
• مشکلات عصبی. بسته به این که کدام اعصاب تحت تأثیر قرار می گیرند، زونا می تواند باعث التهاب مغز (آنسفالیت)، فلج صورت، یا مشکلات شنوایی یا تعادل شود.
• عفونت های پوستی. اگر تاول های زونا به درستی درمان نشوند، ممکن است عفونت های باکتریایی پوست ایجاد شود.

پیشگیری

واکسن زونا ممکن است به پیشگیری از ابتلا به زونا کمک کند.

واکسن زونا تضمین نمی کند که شما به زونا مبتلا نخواهید شد. اما این واکسن احتمالاً دوره و شدت بیماری را کاهش می‌دهد و خطر ابتلا به  درد بعد از زونا را کاهش می‌دهد.

دارو

داروهای تجویز شده برای درمان زونا متفاوت است، اما ممکن است شامل داروهای ضد ویروسی، داروهای ضد التهاب، مسکن‌ها، کرم‌های بی‌حس‌کننده، ژل‌ها یا چسب‌ها و آنتی هیستامین‌ها باشد.