مصرف دارو: قبل یا بعد غذا

چرا بعضی از داروها باید همراه یا بعد از صرف غذا مصرف شود؟

• پیشگیری از عوارض گوارشی مانند تهوع، استفراغ یا ناراحتی‌های گوارشی: بهتر است داروهایی که باعث ایجاد حالت تهوع، استفراغ یا مشکلات گوارشی می‌شوند را بعد از غذا مصرف کنید تا از بروز چنین عوارضی پیشگیری شود.

• کاهش ناراحتی معده، سوء هاضمه، ورم و زخم معده:  برخی از داروها باعث ناراحتی معده می‌شوند، پس بهتر است آنها را همراه غذا مصرف کنید تا از عوارض جانبی آنها کاسته شود. می‌توانید این داروها را با خوراکی‌هایی مانند بیسکوئیت، ساندویچ یا یک لیوان شیر مصرف کنید تا از عوارض آنها کاسته شود.

• درمان مشکلاتی مانند سوزش سردل، رفلاکس یا سوء هاضمه:  داروهایی که برای پیشگیری از سوزش سردل، رفلاکس یا سوء هاضمه مصرف می‌شوند، آنتی اسید خوانده می‌شوند چرا که به محض ورود غذا به معده، این داروها از ترشح زیاد اسید معده جلوگیری می‌کنند. مصرف آنتی اسیدها در صورتی که بلافاصله پس از خوردن غذا یا حین غذا مصرف شوند، تاثیرگذارتر خواهد بود.

• اطمینان از بی‌اثر نشدن داروها:  موادی مانند دهانشویه یا داروهایی مانند نیستاتین مایع و ژل میکونازول (برای درمان برفک یا زخم دهان) باید پس از خوردن غذا استفاده شوند به این دلیل که صرف غذا همزمان با مصرف آنها باعث شسته شدن دارو شده و در نتیجه آنها را بی اثر می‌کند.

• کمک به هضم غذا: برخی از داروهای خوراکی برای درمان دیابت باید در ساعات صرف غذا مصرف شوند تا پس از صرف غذا، قند خون را کاهش دهند و از افت ناگهانی قند خون جلوگیری کنند. مکمل‌های آنزیمی که برای افراد مبتلا به پانکراتیت مزمن تجویز می‌شوند نیز باید همراه غذا مصرف شوند تا به هضم غذا کمک کنند.

آیا حجم غذای مصرفی همراه با دارو مهم است؟

اگر لازم است داروی شما همراه غذا مصرف شود و هنوز زمان صرف غذا فرا نرسیده، می‌توانید آن را همراه یک میان وعده صرف کنید.

اما گاهی اوقات حجم غذای مصرفی نیز مهم است؛ برای مثال اورلیستات باعث کاهش جذب چربی غذا شده و در نهایت منجر به کاهش وزن خواهد شد.

پس برای تاثیرگذاری بیشتر این دارو بهتر است همراه با وعده غذایی اصلی صرف شود.

نوشیدنی‌هایی مانند چای، قهوه، شیر و آبمیوه نیز ممکن است بر میزان جذب و تاثیرگذاری داروها تاثیر بگذارند.

علاوه بر آن لازم است تا 2 ساعت بعد از مصرف برخی آنتی بیوتیک‌ها، از مصرف محصولات لبنی خودداری کنید.

کدام غذاها و داروها نباید  با هم مصرف شوند؟

موز : مصرف زیاد پتاسیم ممکن است باعث ایجاد ضربان غیرطبیعی قلب شود.

بنابراین در صورتی که از داروهای کاپتوپریل با انالاپریل استفاده می‌کنید بهتر است از خوردن غذاهای سرشار از پتاسیم مانند موز، پرتقال، سبزیجات برگ‌دار و جایگزین‌های خاص نمک خودداری کنید؛ به علاوه در صورتی که از مکمل پتاسیم یا دیورتیک استفاده می‌کنید باید پزشک خود را مطلع کنید.

گریپ فروت : داروهای ضدچربی مانند استاتین‌ها تولید کلسترول بد را پایین می‌آورند.

داروهای ضداضطراب مانند بوسپیرون، داروهای ضدمالاریا مانند کوئینین و آنتی بیوتیک‌هایی مانند اریترومایسین یا برخی داروهای خواب را نباید همراه با گریپ فروت مصرف کنید، چرا که مواد شیمیایی موجود در گریپ فروت در جذب برخی داروها و وارد شدن آنها در جریان خون اختلال ایجاد می‌کند.

مصرف همزمان داروهای ضد چربی مانند استاتین‌ها و گریپ فروت، عوارض جانبی آنها را افزایش خواهد داد.

شیر:  مصرف همزمان کلسیم با برخی آنتی بیوتیک‌ها مانند تتراسیکلین، سیپروفلوکساسین و داروهای پوکی استخوان مانند آلندرونیت اختلال ایجاد می‌کند.

بنابراین نباید این داروها را همراه با لبنیات مصرف کنید. مکمل‌های حاوی کلسیم نیز باید چند ساعت قبل و بعد از مصرف این آنتی بیوتیک‌ها مصرف شوند.

شیرین بیان سیاه : شیرین بیان حاوی گلیسیریزین می‌باشد. ترکیب دیگوکسین و گلیسیریزین می‌تواند باعث ایجاد ضربان غیرطبیعی قلب و حتی حمله قلبی شود.

مصرف عصاره گیاه شیرین بیان همراه با انسولین، داروهای ضدافسردگی، قرص‌های ضدبارداری، رقیق کننده خون و برخی دیگر از داروها اختلال ایجاد می‌کند.

کلم پیچ و سایر سبزیجات برگ دار : کلم پیچ و سایر سبزیجات برگ‌دار، سرشار از ویتامین K می‌باشند و تاثیر داروهای ضد انعقاد خون را کاهش می‌دهند.

غذاهایی مانند سبزیجات سبز رنگ، زرده تخم مرغ، نخود و عدس سرشار از ویتامین K می‌باشند.

با این حال لازم است از مصرف آب میوه یا مشتقات کرن بری، سیر و زنجبیل همراه با داروی ضد انعقاد خون خودداری کنید به این خاطر که مصرف همزمان آنها احتمال خونریزی را افزایش می‌دهد.

کالباس خشک یا پنیر مانده : از مصرف کالباس خشک یا پنیر مانده همراه با داروهای بازدارنده مونوآمین اکسیداز مانند فنلزین، ترانیل سیپرومین یا پروکاربازین (که برای درمان افسردگی یا شیمی درمانی تجویز می‌شوند) خودداری کنید.

داروهای بازدارنده مونوآمین اکسیداز، توانایی بدن در هضم تیرامین را تحت تاثیر قرار داده و باعث ریسک ایجاد عوارض جانبی مانند افزایش ناگهانی و شدید فشار خون، سردرد شدید، درد سینه، تند شدن ضربان قلب، حالت تهوع و استفراغ می‌شوند.

قهوه : کافئین باعث افزایش میزان داروهای ضد روانپریشی در خون شده و در نتیجه عوارض جانبی آنها افزایش می‌یابد.

به علاوه لازم است در مورد استفاده از برونکودیلاتورها (گشادکننده های راه های هوایی که برای درمان و پیشگیری حملات آسم به کار می‌روند) محتاط باشید، چرا که مصرف کافئین زیاد باعث کاهش تاثیرات آنها می‌شود.

نوشیدنی‌های الکلی

استفاده از داروهای آرام بخش (مُسکن) مانند آنتی هیستامین، مورفین، کدئین و استامینوفن، داروهای دیابت، داروهای ایدز و آنتی بیوتیک‌ها همراه با نوشیدنی‌های الکلی باعث می‌شود فرد در معرض مخاطرات بیشتری قرار گیرد.  

مصرف مُسکن‌ها همراه با نوشیدنی‌های الکلی باعث ایجاد آسیب به دستگاه گوارش فرد شده و تاثیر سایر داروها را نیز کاهش خواهد داد.

برخی از علایم ناشی از تداخل میان الکل و داروها عبارتند از: خواب آلودگی، سرگیجه، مشکل در سیستم حرکتی، مشکلات حافظه، حالت تهوع، انقباض عضلات معده یا استفراغ. حتی تنها مقدار کمی نوشیدنی الکلی با دارو باعث ایجاد چنین مشکلاتی خواهد شد.