هیپوگلیسمی چیست؟

پایین بودن سطح قند خون، هیپوگلیسمی نامیده می‌شود و زمانی اتفاق می‌افتد که قند خون به پایین‌تر از حد نرمال برسد.

این مشکل در بیماران دیابتی شایع‌تر است (بخصوص در دیابت نوع 1).

در افراد دیابتی قند خون مساوی یا کمتر از 70 میلی گرم (mg/dL) و در افراد غیردیابتی، کاهش سطح قند خون به همراه علایم ناشی از آن، هیپوگلیسمی محسوب می‌شود.

علایم هیپوگلیسمی به سرعت بروز می‌کنند و از شخصی به شخص دیگر متفاوت هستند.

هیپوگلیسمی شدید، زمانی رخ می‌دهد که سطح قند خون بسیار پایین باشد، به طوری که فرد نتواند خود را درمان کند و به کمک شخص دیگر نیاز باشد. در واقع این  وضعیت، خطرناک است و نیاز به درمان فوری دارد.

علایم هیپوگلیسمی ( ازخفیف تا متوسط و حاد)

• لرزش بدن و احساس بی‌قراری
• تعریق
• احساس گرسنگی
• سردرد
• تاری دید
• خواب آلودگی یا خستگی
• سرگیجه
• گیجی
• رنگ پریدگی
• عدم توازن بدن
• عصبی شدن
• تغییر رفتار یا شخصیت
• مشکل در تمرکز
• احساس ضعف
• ضربان قلب تند یا غیرعادی
• ناتوانی در خوردن یا آشامیدن
• تشنج
• از دست دادن هوشیاری

عوامل زیر احتمال ابتلا به هیپوگلیسمی را افزایش می‌دهند:

•  عدم هماهنگی کربوهیدرات دریافتی و داروهای مصرفی: اگر کربوهیدارت دریافتی شما به اندازه کافی و به شکل هماهنگ با داروهای مصرفی‌تان نباشد، سطح قند خون شما اُفت می‌کند.
• حذف وعده‌ غذایی یا تاخیر در مصرف آن
• افزایش فعالیت‌های بدنی: فعالیت بدنیبیش از حد نرمال می‌تواند سطح قند خون را کاهش دهد.
• بیماری: در هنگام  بیماری،  نمی‌توانید به خوبی غذا وکالری کافی دریافت کنید و همین مساله باعث اُفت میزان قند خون می‌شود.

فعالیت‌هایی که می تواند در پیشگیری از هیپوگلیسمی موثر باشد عبارتند از:

• چک کردن مرتب سطح قند خون
• خوردن غذا و میان وعده به طور مرتب (حاوی مقدار مناسبی کربوهیدرات)
• انجام فعالیت بدنی متناسب. حین انجام فعالیت بدنی و ساعت‌ها پس از آن، سطح قند خون پایین می‌آید. بنابراین جهت پیشگیری از هیپوگلیسمی باید قبل، حین و پس از انجام فعالیت بدنی، قند خون را چک کنید و میزان کربوهیدرات دریافتی و داروهای مصرفی خود را با آن هماهنگ کنید.
• اگر به هیپوگلیسمی مبتلا هستید لازم است با پزشک مشورت کنید تا داروهای دیابت شما را تنظیم کند. به علاوه لازم است از پزشک خود در مورد ضرورت همراه داشتن کیت اضطراری گلوکاگون سوال کنید.

چطور می‌توان هیپوگلیسمی را درمان کرد؟

اگر یک یا  چند علامت هیپوگلیسمی را مشاهده کردید، باید قند خون خود را چک کنید، اگر سطح قند خون شما کمتر از 70 میلی گرم (mg/dL) بود، باید فورا 15 گرم کربوهیدرات را به صورت خوراکی مصرف کنید.

مثلا نصف فنجان آب میوه ( نه از نوع کم کالری یا بدون شکر)، نصف قوطی نوشابه (نه به صورت کم کالری یا بدون شکر)، یک قاشق غذاخوری شکر یا عسل  و یا دو قاشق غذاخوری کشمش مصرف کنید.

15 دقیقه صبر کنید و مجددا قند خون را چک کنید. اگر سطح قند خون شما هنوز پایین بود، 15 گرم دیگر کربوهیدرات مصرف کنید. مجددا بعد از 15 دقیقه، قند خون راچک کنید. این مراحل را تا زمانی که قند خون به سطح نرمال برسد ادامه دهید.

در صورت ابتلا به هیپوگلیسمی شدید چه باید کرد؟

اگر به هیپوگلیسمیِ شدید مبتلا شوید، لازم است گلوکاگون به شما تزریق شود. تزریق گلوکاگون، فورا قند خون را بالا می‌برد.

از پزشک خود در مورد اینکه چه وقت و چگونه از کیت اضطراری گلوکاگون استفاده کنید، سوال نمایید. اگر این کیت را در اختیار دارید، باید تاریخ مصرف آن را چک کنید.

اگر به هیپوگلیسمی شدید مبتلا هستید، اعضای خانواده، دوستان و همکاران خود را در این خصوص آموزش دهید که گلوکاگون چه زمانی و چگونه باید به آنها تزریق شود.

اگر گهگاه دچار هیپوگلیسمی می‌شوید یا به هیپوگلیسمی شدید مبتلا هستید، باید از دستبند یا گردنبندهای مخصوصی استفاده کنید که نشان دهد شما مبتلا به دیابت هستید.

 اقدام سریع برای درمان هیپوگلیسمی می‌تواند از وقوع خطرات جدی پیشگیری کند.