اثرات بیولوژیکی ناشی از افزایش سن ( بخش دوم)

دکتر مهشید مولا (داروساز)

در بخش اول از اقداماتی گفتیم که در به تعویق انداختن تغییرات ناشی از افزایش سن، در پوست، چشم و استخوان موثر بودند.

در این بخش نیز به تغییرات در برخی از اندام­ های مهم بدن، و راهکار­هایی برای ارتقای سلامت طی فرایند پیری می­پردازیم.

قلب و عروق

قلب یک ماهیچه است که با گذشت زمان ممکن است ضعیف شود.

اگر با افزایش سن میزان فعالیت فیزیکی کمتر شود، دیواره قلب سفت­تر می­ گردد.

این به آن معناست که خون غنی از اکسیژن کمتر به سایر نقاط بدن پمپ می ­شود.

از طرفی خاصیت ارتجاعی شریان‌ها  نیز کاهش می­یابد و فشار خون نمی‌تواند به سرعت تنظیم شود. به همین علت است که بسیاری از افراد مسن هنگامی که به طور ناگهانی می ایستند، در معرض خطر سرگیجه و افتادن هستند.

با اقداماتی در راستای حفظ سبک زندگی سالم می ­توان سلامت قلب را بهبود بخشید. فراموش نکنید که هیچ وقت برای شروع داشتن یک سبک زندگی سالم دیر نیست.

راه­ های پیشگیری از آسیب­ های قلبی

• حداقل 5 روز در هفته، و هربار به مدت 30 دقیقه فعالیت بدنی داشته باشید.
• تا حد امکان مصرف سیگار را محدود کنید.
• از یک رژیم غذایی سالم، حاوی میوه و سبزیجات استفاده کرده، و مصرف غذاهای فراوری شده یا فست فودها را محدود کنید.
• وزن و فرم بدنی خود را متناسب با قد خود حفظ کنید.
• اگر فشار خون شما زیر 80/120 میلی­متر جیوه است، حتما حداقل سالی یک بار آن را مجدد بررسی کنید.
• اگر بالای 45 سال سن دارید، حداقل هر سه سال یکبار آزمایش بررسی قند خون انجام دهید.
• در بازه ­های زمانی که پزشک شما تشخیص می­دهد، آزمایش خون – شامل کلسترول – دهید.

حافظه

در ابتدا ذکر این نکته مهم است که تغییرات حافظه ناشی از افزایش سن، به معنای آلزایمر نیست. در واقع فراموشی می ­تواند بخشی طبیعی از فرآیند پیری باشد.

با بالا رفتن سن، یادگیری مهارت و یا مطالب جدید برای برخی از افراد، زمان­ بیشتری می­ برد، و یا به یاد آوردن برخی اطلاعات به راحتی صورت نمی ­گیرد.

این ­ها معمولاً نشانه‌ های فراموشی خفیف است و نه آلزایمر. در واقع تنها درصد کمی از این افراد درگیر بیماری آلزایمر خواهند شد.

از دست دادن حافظه ناشی از افزایش سن به اندازه­ای خفیف است که افراد می ­توانند زندگی روزمره خود را بدون وقفه سپری کنند.

از دلایل این فراموشی می ­توان به کاهش سطح هورمون ­ها و پروتئین­ هایی اشاره کرد که سلول­ های مغزی را ترمیم، و رشد عصبی را تحریک می­ کنند.

از طرفی بسیاری از افراد مسن کاهش جریان خون به مغز را تجربه می ­کنند که می­ تواند حافظه را مختل کند و منجر به تغییر در مهارت ­های شناختی شود.

راه ­های پیشگیری از اختلالات حافظه

• شبکه­ های ارتباطی بسازید و روند سالمندی را با سایر افرادی که همان تغییرات را تجربه می­ کنند به اشتراک بگذارید.
• انجام فعالیت ­های جدید راهی عالی برای به چالش کشیدن مغز برای ایجاد ارتباطات جدید مغزی است. فعالیت­ هایی را انتخاب کنید که به اندازه کافی پیچیده هستند که ذهن شما را درگیر کنند، اما استرسی به زندگی شما اضافه نمی ­کنند.
• از سیگار کشیدن دوری کنید.
• به طور منظم فعالیت بدنی داشته باشید.
• به حفظ سلامت قلب خود اهمیت دهید. آنچه برای قلب مفید است برای مغز نیز مفید است!
• رژیم غذایی سالم حاوی سبزیجات را حفظ کنید.

کلیه

بیماری های کلیوی می­ توانند در هر زمانی ایجاد شوند، اما احتمال ابتلا به آن در افراد بالای 60 سال افزایش می ­یابد.

بیماری های کلیوی اغلب به آهستگی و با علائم کمی ایجاد می­ شوند و بسیاری از مردم تا زمانی که بیماری پیشرفته نشده باشد، متوجه ابتلا به آن نمی ­شوند.

آگاهی از مشکلات کلیوی، به ویژه برای کسانی که در معرض خطر هستند، اولین گام برای پیشگیری یا کند کردن پیشرفت بیماری های کلیوی است.

راه­ های پیشگیری از آسیب­ های کلیوی

• مقدار زیادی آب بنوشید و غذاهایی را انتخاب کنید که قند، چربی و نمک کم، اما فیبر بالایی دارند.
• اگر بالای 60 سال سن دارید، زیر نظر پزشک خود، سالانه آزمایش خون و آزمایش ادرار انجام دهید.
• الکل مصرف نکنید.
• عفونت های ادراری را فورا درمان کنید.
• وزن خود را متناسب با قد و سن خود حفظ کنید.

به طور کلی شرایط سلامتی هر کس متفاوت است و عوامل مختلفی خطر و احتمال ابتلا به بیماری­ ها را تعیین می­ کند. مهم است که با پزشک خود در مورد تغییراتی که تجربه می کنید صحبت کنید.

پزشک می­ تواند به شما کمک کند تا بین آنچه که بخشی طبیعی از پیری است و آنچه نیست تفاوت قائل شوید.

در آخر باید این نکته را یادآوری کرد که ما نمی ­توانیم گذر زمان را متوقف کنیم، ولی از طریق بهبود سبک زندگیمان، می­توانیم خطر ابتلا به بسیاری از بیماری­ ها را که با افزایش سن تشدید می ­شوند، کاهش دهیم.

هم چنین می ­توانیم با آزمایش­ های منظم غربالگری و با تشخیص و درمان زودهنگام، کیفیت زندگی خود را در دوران سالمندی ارتقا دهیم.