کم کاری پاراتیروئید (هیپوپاراتیروئید) چیست؟

کم کاری پاراتیروئید بیماری نادری است و زمانی اتفاق می افتدکه غدد پاراتیروئید به اندازه کافی هورمون پاراتیروئید تولید نکنند.

هر فرد چهار غده پاراتیروئید دارد که در پشت غده تیروئید و نزدیک به آن قرار گرفته اند. هر غده به اندازه یک دانه برنج است.

عملکرد اصلی هورمون پاراتیروئید تنظیم سطح کلسیم در بدن است.

هم چنین، این هورمون سطح فسفر بدن را نیز کنترل می کند و در تولید فرم فعال ویتامین دی نیز نقش دارد. تمامی این فعالیت ها برای حفظ تعادل میزان کلسیم در بدن ضروری است.

کمبود هورمون پاراتیروئید باعث کاهش سطح کلسیم و افزایش سطح فسفر می شود.

این بیماری اگر در مراحل اولیه تشخیص داده شود، باعث بروز مشکلات حاد پزشکی نمی شود؛ اما به درمان و کنترل طولانی مدت در طول زندگی فرد، احتیاج  دارد.

درمان یعنی اطمینان حاصل کردن از این که بدن به اندازه کافی کلسیم و ویتامین دی دارد، که می توان آن را با داشتن یک رژیم غذایی متعادل، مصرف مکمل ها و کنترل مداوم سطح کلسیم در خون انجام داد.

اگر روی برنامه درمانی خود بمانید و به طور مرتب به پزشک مراجعه کنید، با وجود کم کاری پاراتیروئید، هم چنان طول عمر کامل و زندگی فعالی خواهید داشت.

علل کم کاری پاراتیروئید

شایع ترین علل کم کاری پاراتیروئید برداشتن غدد پاراتیروئید، یا آسیب دیدگی اتفاقی آن ها در حین عمل جراحی گردن است.

سایر علل بیماری عبارتند از:

• بیماری های خود ایمنی:  شرایطی که سیستم ایمنی بدن به اشتباه به بافت های خود آسیب می زند.
• نداشتن غدد پاراتیروئیدی به صورت مادرزادی، یا غددی که به درستی عمل نمی کنند.
• رادیوتراپی برای درمان سرطان گلو یا گردن
• سطح پایین منیزیم خون، برای مثال به علت مصرف بیش ازحد نوشیدنی های الکلی

علایم کم کاری پاراتیروئید

سطح پایین کلسیم باعث بروز بسیاری از علایم در این بیماری می شود:

• درد عضلات یا گرفتگی عضلات
• سوزن سوزن شدن، سوزش یا بی حسی در نوک انگشتان دست، پا و لب ها
• اسپاسم عضلات، به خصوص در اطراف دهان
• ریزش موی سکه ای
• خشکی پوست
• شکنندگی ناخن ها
• خستگی
• اضطراب یا افسردگی
• قاعدگی دردناک
• تشنج

کودکان مبتلا به کم کاری پاراتیروئید ممکن است دچار علایمی مانند سر درد، استفراغ و یا مشکلات دندانی مثل شل شدن دندان ها، ضعیف بودن مینای دندان و یا رشد ضعیف دندان ها بشوند.

تشخیص کم کاری پاراتیروئید

در صورتی که در نتیجه آزمایش موارد زیر مشاهده شود، می توان این بیماری را تشخیص داد:

• سطح پایین هورمون های پاراتیروئیدی
• سطح پایین کلسیم
• سطح بالای فسفر

درمان کم کاری پاراتیروئید

هدف از درمان در این بیماری، تسکین علایم و به تعادل رساندن سطح کلسیم و سایر مواد معدنی در خون است.

اغلب، برای حفظ سطح کلسیم مورد نظر می توان از مکمل های حاوی کربنات کلسیم و ویتامین دی استفاده کرد. معمولا بیماران باید این مکمل ها را به صورت مداوم استفاده کنند.

هم چنین، بیمار باید به طور مرتب آزمایش خون بدهد تا سطح هورمون های پاراتیروئیدی، کلسیم و فسفر در وی کنترل شود.

ملاحظات لازم در رژیم غذایی

اگر دچار کم کاری پاراتیروئید هستید، رژیم غذایی شما باید سرشار از کلسیم و  حاوی مقدار کم فسفر باشد.

هم چنین نوشیدن شش تا هشت لیوان آب در روز می تواند این اطمینان را برای بیمار حاصل کند که بدنش مواد مغذی لازم را از دست نمی دهد.

 غذاهای سرشار از کلسیم شامل موارد زیر هستند:

• لوبیاها
• بادام
• سبزیجات با برگ سبز تیره
• محصولات لبنی
• غلات صبحانه غنی شده
• آب پرتقال غنی شده
• جو دوسر
• آلوها
• زردآلو

غذاهایی که سرشار از فسفر هستند می توانند میزان کلسیم را به میزان قابل توجهی کاهش دهند؛ در نتیجه باید از مصرف این غذا ها خودداری کرد.

 این مواد غذایی عبارتند از:

• نوشیدنی های گازدار بدون الکل
• تخم مرغ
• گوشت قرمز
• غذاهای تصفیه شده، مانند نان سفید و ماکارونی
• چربی های ترانس که در مواد غذایی آماده وجود دارد
• قهوه
• تنباکو

هرگونه تغییر در رژیم غذایی و مکمل هایی که مصرف می کنید را حتما به اطلاع پزشک خود برسانید تا میزان لازم ویتامین و مواد مغذی را دریافت کنید.

عوارض بالقوه کم کاری پاراتیروئید

تشخیص و درمان زود هنگام بیماری می تواند تا حد زیادی خطر عوارض ناشی از این بیماری را کاهش دهد.

ممکن است به علت کمبود میزان کلسیم مشکلاتی رخ دهد، اما می توان با درمان آن ها را برطرف کرد.

عوارض برگشت پذیر عبارتند از :

• اسپاسم طولانی مدت مانند گرفتگی دست ها و انگشتان
• دندان های ناقص تشکیل شده
• تپش قلب یا ضربان قلب نامنظم
• احساس سوزن سوزن شدن در لب ها، زبان، انگشتان و پا ها

اگر موارد فوق زود تشخیص داده نشوند، ممکن است عوارض جبران ناپذیری رخ دهد که عبارتند از:

• آب مروارید یا کدر شدن عدسی چشم
• رسوب کلسیم در مغز
• جلوگیری از رشد درکودکان
• کند ذهنی در کودکان

چگونه با کم کاری پارا تیروئید زندگی کنیم؟

پزشک از طریق آزمایش های منظم خون، میزان کلسیم و فسفر را در بیمار کنترل می کند.

پس از تشخیص، این آزمایش ها به صورت هفتگی یا ماهانه انجام می شود.

پس از تثبیت وضعیت بیمار از طریق درمان، این آزمایش ها به دو بار در سال کاهش می باید.

در صورت بروز هرگونه تغییر در میزان کلسیم یا فسفر، پزشک معالج میزان مصرف مکمل های کلسیم را بر این اساس تنظیم خواهد کرد.

از آن جا که بیماری کم کاری پاراتیروئید یک بیماری مزمن است، باید درمان ها و رژیم غذایی را در طول زندگی خود ادامه دهید.

اکثر افراد می توانند با درمان طولانی مدت، علایم بیماری را کنترل کنند.