جراحی چاقی

مصاحبه با دکتر پدرام طالبیان (فلوشیپ جراحی لاپاراسکوپی پیشرفته و جراحی چاقی)

به طور کلی تعریف چاقی چیست؟

چاقی نوعی بیماری است که در اثر تجمع غیرطبیعی چربی در بدن باعث ایجاد بیماری های مختلف مانند دیابت، فشار خون بالا، عوارض مفصلی، مشکلات تنفسی، چربی خون بالا و حتی سرطان در افراد می شود.

بهترین روش برای تخمین چاقی استفاده از شاخص توده بدنی (BMI) می باشد. شاخصی که با تقسیم کردن وزن فرد بر توان دوم قد وی محاسبه می شود.

• اگر BMI فرد  بین 18تا 25 باشد ، وزنی متناسب با قد خود دارد.
• اگر BMI فرد  بین 25تا30 باشد . فرد اضافه وزن دارد.
• اگر BMI فرد  بین 30 تا 35 باشد، فرد دچار چاقی درجه یک می باشد.
• اگر BMI فرد  بین 35 تا 40 باشد، فرد دچار چاقی درجه دو می باشد.
• اگر BMI فرد بیشتر از 40 باشد، فرد دچار چاقی درجه سوم یا چاقی مفرط می باشد.

اگر شاخص توده بدنی در فردی بیش از 25 باشد،  او دارای اضافه وزن، و اگر بالای 30 باشد، شخص دچار بیماری چاقی است.

چاقی چه خطراتی برای افراد دارد؟

میزان بروز چاقی در جهان و ایران رو به افزایش است و متاسفانه در کودکان هم فزاینده است.

تحقیقات نشان داده است افرادی که چاقی درجه 3 (چاقی مرضی) دارند، 13 الی 18 سال طول عمر کمتر و کیفیت زندگی پایین تری نسبت به افراد با وزن متناسب دارند.

چه افرادی کاندید مناسبی برای جراحی چاقی هستند؟

افرادی که BMI  یا شاخص توده بدنی بالای 35 دارند، و بیمارانی که دارای شاخص توده بدنی بالای 30 و دچار عوارض مرتبط با چاقی هستند، می توانند از جراحی چاقی جهت  کاهش وزن و بهبود عوارض چاقی بهره ببرند. 

عوارض مرتبط با چاقی شامل فشار خون بالا، مشکلات تنفسی، عوارض مفصلی و به خصوص دیابت می باشد.

این جراحی ها چه تاثیری بر عوارض ناشی از چاقی دارد؟

مطالعات نشان داده است که افراد چاقی که این جراحی ها  را انجام می دهند، طول عمر بیشتری در مقایسه با افراد چاق دیگر داشته اند.

بعد از انجام این جراحی ها در درصد بالایی از این بیماران دیابت، فشار خون بالا و سایر بیماری های مرتبط با چاقی بهبود یافته و حتی در مواردی مشکلات مربوط به بیماری چاقی فرد به طور کامل برطرف شده است.

به طور کلی چند نوع جراحی چاقی وجود دارد؟

دو گروه کلی را شامل می شود. گروه اول جراحی های کاهش دهنده حجم معده است که در راس آنها جراحی اسلیو معده قرار دارد. گروه دوم جراحی های کاهش دهنده سطح جذب مواد غذایی است که بهترین نوع آن جراحی های بای پس معده است.

جراحی لاپاراسکوپی چیست؟

در جراحی های لاپاراسکوپی به جای ایجاد برش های بزرگ بر روی شکم، از طریق سوراخ های کوچک بین 5 تا 12 میلی متر، وسایل جراحی و دوربین به داخل شکم فرستاده شده و عمل جراحی انجام می شود.

جراحی لاپاراسکوپی چه مزایایی نسبت به جراحی باز دارد ؟

 در روش لاپاراسکوپی درد بیمار بعد از جراحی کمتر از جراحی باز است. از دیگر مزایای لاپاراسکوپی می توان به دوره بهبودی کوتاهتر، عفونت زخم و مدت زمان بستری کمتر اشاره کرد.

مدت زمان بستری و دوره نقاهت در این جراحی ها چقدر است؟

با توجه به انجام جراحی به صورت لاپاراسکوپی مدت زمان بستری معمولا یک شب بوده و در صورت تحمل رژیم مایعات صاف شده در بیمار، فردای روز عمل بیمار از بیمارستان مرخص خواهد شد.

بیمار بسته به نوع عمل جراحی انجام شده، باید سه ساعت بعد از عمل از تخت پایین آمده و راه برود و معمولا یک شب در بیمارستان بستری بوده و فردای روز عمل از بیمارستان مرخص می شود.

آیا بعد از انجام این عمل های جراحی نیاز به رعایت رژیم و انجام ورزش است؟

بیمارانی که این عمل های جراحی را انجام می دهند معمولا 60 تا 80 درصد از وزن خود را از دست می دهند. کاهش وزن بیمار همراه با تحلیل درصدی از عضلات بدن همراه است؛ به همین جهت به منظور از دست دادن عضله کمتر و کاهش وزن بیشتر، بهتر است تا حدودی رژیم غذایی و ورزش منظم رعایت شود.

مکانیسم عمل بای پس و اسلیو معده به چه صورت است؟

در عمل اسلیو حدودا 70 تا 85 درصد از حجم معده جدا و از شکم خارج می شود. معده ای که برای بیمار باقی می ماند قطری حدود 12 میلی متر و بسته به قد بیمار طولی حدود 18 تا 26 سانتی متر دارد.

بعد از عمل اسلیو به علت این که حجم معده بیمار کمتر شده و مسیر عبور غذا باریکتر شده است، بیمار با خوردن حجم خیلی کمتر مواد غذایی احساس پری و سیری کرده و نمی تواند زیاد غذا مصرف کند. در نتیجه طی یک سال درصد بالایی از اضافه وزن خود را از دست می دهد.

در جراحی بای پس قسمت کوچکی از بالای معده جدا شده و در مرحله بعد بخشی از روده باریک به قسمت بالای شکم آورده شده و به معده جدا شده پیوند زده می شود.

در نتیجه وقتی که بیمار بعد از عمل غذا میل می کند، مواد غذایی خورده شده از حجم زیادی از معده و ابتدای روده باریک عبور نکرده و طی یک سال فرد به علت این که معده کوچکتری در مسیر مواد غذایی دارد و حجم غذای خورده شده از درصدی از روده عبور نمی کند، کاهش وزن رخ می دهد.

آیا احتمال بازگشت وزن بعد از این جراحی ها وجود دارد؟

در صورتی که بیمار به توصیه های بعد از عمل جراحی در مورد رعایت اصول تغذیه ای پای بند بوده و برنامه ورزشی منظم بعد از جراحی را داشته باشد، احتمال برگشت وزن چه در جراحی اسلیو و چه در عمل بای پس معده کمتر از 5 درصد خواهد بود.

اما اگر بیمار رژیم غذایی مناسب و ورزش را رعایت نکند، احتمال بازگشت وزن در اسلیو 30 درصد و در بای پس 15 درصد است.

آیا این جراحی ها در طولانی مدت ریسک بروز سرطان را افزایش می دهد؟

خیر. این جراحی ها نه تنها خطر بروز هیچ سرطانی را زیاد نمی کنند، بلکه با توجه به این که عامل خطر بروز برخی از سرطان ها چاقی است، طبق مطالعات انجام شده با انجام این اعمال جراحی، احتمال بروز سرطان پستان، لوزالمعده، روده بزرگ و رحم کاهش پیدا می کند.

تاثیرات این عمل های جراحی در افراد با مشکلات زمینه ای دیگر، مانند دیابت و … چگونه است؟

در افرادی که دیابت نوع 2 دارند، به خصوص در افرادی که در 5 سال گذشته درگیر مشکل دیابت شده اند، میزان بهبود دیابت و حتی قطع کامل دارو بعد از جراحی ها وجود دارد.

حتی در بیمارانی که دیابت نوع یک (وابسته به انسولین) دارند با کاهش وزن نیاز به مصرف انسولین کاهش یافته است.

حتی افرادی که به دلیل مشکل چاقی دچار ناباروری بودند، توانستند به کمک جراحی مشکل ناباروری خود را برطرف کنند.

هم چنین در خانم هایی که از تخمدان پلی کیستیک رنج می برند با کاهش وزن و بدون درمان دارویی، مشکل کیست تخمدان آنها در  53 درصد موارد بهبود یافته است.

آیا این جراحی ها محدودیت سنی دارند ؟

این جراحی ها معمولا در سنین ۱۵ تا ۶۵ سال انجام می شود؛ ولی در شرایط خاص می توان در خارج از این محدوده سنی هم جراحی را انجام داد.

این جراحی ها تحت پوشش بیمه هم می باشد؟

در صورتی که بیمار شاخص توده بدنی یا BMI بالای ۴۰ داشته باشد، می تواند از بیمه برای این جراحی ها استفاده کند که براساس سقف و فرانشیز بیمه، این کمک هزینه می تواند متغیر باشد.

آیا بعد از عمل جراحی ریزش مو ایجاد می شود؟

به علت کاهش وزن سریع، به خصوص در ۶ ماه اول، احتمال بروز درجاتی از ریزش مو وجود دارد؛ اما پس از مدتی این ریزش مو کاهش یافته و متوقف می شود و بیشتر موهای ریخته شده مجددا رویش خواهد داشت.

آیا بعد از جراحی چاقی، برای رژیم باید از متخصص تغذیه کمک گرفت؟

بله در حال حاضر متخصصین تغذیه در کلینیک ها در فواصل زمانی مشخص و منظم بعد از عمل، بیماران را برای دریافت رژیم غذایی مناسب ویزیت و راهنمایی می کنند.

قبل از جراحی چه اقداماتی باید انجام شود؟

بعد از انجام مشاوره اولیه، بیمار جهت انجام آزمایش خون، سونوگرافی، آندوسکوپی و در صورت لزوم مشاوره قلب، ریه و … ارجاع داده می شود. پس از انجام موارد فوق جهت تعیین نوع عمل و تاریخ عمل بیمار مجددا به کلینیک مراجعه خواهد کرد.

این جراحی ها چه عوارضی دارند و احتمال خطر جراحی چقدر است؟

در هر جراحی ممکن است عوارضی نیز ایجاد شود. در این جراحی ها می توان به احتمال بروز خونریزی، عفونت زخم، نشت محل جراحی و آمبولی اشاره کرد.

اما با توجه به این که در سال های اخیر این جراحی ها به صورت لاپاراسکوپی و در مدت زمان کوتاه انجام می شود، در مجموع احتمال بروز این عوارض در حدود یک درصد است و تا ۹۹ درصد عارضه ای برای بیمار ایجاد نمی شود.

مدت زمان عمل چند ساعت است؟

جراحی اسلیو در کمتر از یک ساعت و جراحی بای پس در کمتر از دو ساعت انجام می شود.

آیا افرادی که سابقا جراحی لیپوساکشن‌ یا ابدومینوپلاستی انجام داده اند هم می توانند این عمل را انجام دهند ؟

باید بدانیم که سابقه جراحی شکم و ساکشن ممانعتی برای انجام این جراحی ها ایجاد نمی کند.