پوکی استخوان

پوکی‌استخوان باعث تضعیف یا شکننده‌شدن استخوان‌ها می شود. ممکن است استخوان‌ها به حدی شکننده شوند که با زمین خوردن یا فشارهای خفیفی مانند خم‌شدن یا سرفه‌کردن، شکسته‌شوند. شکستگی ناشی از پوکی‌استخوان، اغلب در استخوان‌های لگن، کمر یا ستون‌فقرات ایجاد می شود. استخوان ها، بافت های زنده ای هستند که به طور مداوم از بین رفته و استخوان های جدید جایگزین آنها می شود.

پوکی‌استخوان زمانی اتفاق می افتد که سرعت تولید استخوان جدید با حذف استخوان‌های قدیمی هماهنگی ندارد.

پوکی استخوان، زنان و مردان از همه نژادها را درگیر می کند، اما زنان نژاد سفید و آسیایی، خصوصا زنان مسنی که یائسه شدهاند، بیشتر در خطر ابتلا به این بیماری هستند.

استفاده از دارو، رژیم غذایی سالم و انجام تمرینات ورزشی با وزنه میتواند از تخریب استخوان‌ها جلوگیری کرده و استخوان هایی که از قبل ضعیف شده‌اند را نیز تقویت کند.

علایم پوکی استخوان

در مراحل اولیه از دست دادن تراکم استخوانها ، علامت خاصی وجود ندارد، اما هنگامی که به دلیل پوکی استخوان،  استخوان‌ها ضعیف شوند، علایم بیماری ممکن است به صورت زیر بروز کند:

• کمردرد که در اثر ترک خوردن یا شکستن مهره‌ها  ایجاد می شود؛
• کوتاه شدن قد در طول زمان؛
• قوز کردن؛
• شکستن استخوانها به شکلی آسان‌تر از آنچه انتظار می‌رود.

زمان مراجعه به پزشک

اگر در ابتدای دوران یائسگی هستید یا برای چندین ماه از داروهای کورتیکواستروئیدی استفاده کرده اید، یا اگر والدین شما سابقه شکستگی در ناحیه لگن دارند، بهتر است در مورد امکان بروز این مشکل با پزشک خود مشورت کنید.

دلایل بروز پوکی استخوان

تولید مجدد استخوان‌های شما به طور پیوسته اتفاق می‌افتد، استخوان‌های جدید تولید می شوند و استخوان‌های قدیمی از بین می روند. وقتی جوان هستید، با وجود اینکه استخوان های قدیمی از بین می روند، بدن استخوان های جدید را سریعتر  می سازد و تراکم استخوانی شما افزایش پیدا می کند.

غالبا تراکم استخوانی افراد در سنین حدود 20 سالگی، به اوج خود می رسد.

با افزایش سن، توده استخوانی سریعتر از اینکه ساخته شود، از بین می رود. پیشروی پوکی‌استخوان بستگی به میزان توده استخوانی دارد که در جوانی کسب کرده اید.

هر چه تراکم استخوانی بیشتری کسب کرده باشید، ذخیره استخوانی شما غنی‌تر است و احتمال کمتری دارد که با بالا رفتن سن، دچار پوکی‌استخوان شوید.

عوامل موثر در پوکی‌استخوان

عوامل متعددی احتمال پیشروی پوکی‌استخوان را افزایش می دهند، که عبارت‌اند از سن، نژاد، سبک‌زندگی، بیماری ها و روش‌های درمانی یا داروهای خاص

عوامل اجتناب‌ناپذیر

برخی از عوامل ایجادکننده پوکی‌استخوان که از کنترل شما خارج هستند عبارت‌اند از:

• جنسیت: زنان بیشتر از مردان احتمال دارد که به پوکی‌استخوان مبتلا شوند.
• سن: با افزایش سن، احتمال پوکی‌استخوان افزایش مییابد.
• نژاد: خطر پوکی‌استخوان در نژاد سفید یا آسیایی بیشتر است.
• زمینه ارثی: اگر والدین یا خواهران و برادران شما دچار پوکی‌استخوان شدهاند، خصوصا اگر پدر یا مادر شما دچار شکستگی استخوان لگن شدهاند، خطر ابتلا به پوکی‌استخوان برای شما افزایش می‌یابد.
• سایز بدن: مردان و زنانی که جثه کوچکی دارند، بیشتر در خطر ابتلا به پوکی‌استخوان هستند، چرا که از ابتدا نیز توده استخوانی کمتری داشته اند. 

سطح هورمون‌ها

پوکی‌استخوان، بیشتر در مورد افرادی که میزان هورمون‌های خاص در بدنشان، بیشتر یا کمتر از افراد دیگر است شایع‌تر می‌باشد.

هورمون های جنسی: کاهش سطح هورمون های جنسی، باعث ضعیف شدن استخوان ها می شود. کاهش سطح هورمون استروژن در زنان یائسه، یکی از مهمترین عوامل پیشروی پوکی‌استخوان است. در مردان نیز با افزایش سن، به تدریج سطح تستوسترون کاهش می‌یابد. روش‌های درمان سرطان پروستات (که باعث کاهش میزان هورمون تستسترون در مردان میشود) و درمان سرطان سینه (که سطح هورمون استروژن را در زنان کاهش میدهد) میتواند روند از دست دادن تراکم استخوانی را سریع‌تر کند.

مشکلات تیروئید: افزایش هورمون تیروئید می‌تواند باعث از دست دادن تراکم استخوانی شود. این مساله ممکن است به دلیل فعالیت بیش از حد غده تیروئید یا دریافت بیش از حد هورمون در زمان درمان کم‌کاری غده تیروئید اتفاق بیفتد.

سایر غدد: پوکی‌استخوان می‌تواند به دلیل فعالیت بیش از حد غدد پاراتیروئید یا فوق کلیوی نیز اتفاق بیفتد.

رژیم غذایی

پوکی استخوان، غالبا در افرادی اتفاق می افتد که:

کلسیم کمی دریافت می کنند: دریافت میزان اندک کلسیم به مدت طولانی، می تواند موجب پیشروی پوکی استخوان شود. دریافت کلسیم اندک، می تواند باعث کاهش تراکم استخوانی، از دست دادن زودهنگام استخوانها و افزایش خطر شکستگی شود.

اختلالات مربوط به غذا خوردن: خوردن غذا در حد بسیار کم و کمبود وزن، می‌تواند باعث تضعیف استخوانها در زنان و مردان شود.

جراحی‌های گوارشی: اعمال جراحی که باعث کاهش سایز معده یا حذف بخشی از روده کوچک شود،  کاهش سطح جذب را برای مواد مغذی از جمله کلسیم به دنبال خواهد‌داشت.

مصرف استروئیدها و سایر داروها

استفاده طولانی مدت از کورتیکواستروئیدهای خوراکی یا تزریقی مانند پردنیزولون و کورتیزون، در تشکیل مجدد استخوانه ا تداخل ایجاد می‌کند. علاوه بر این، مصرف داروهای ضد‌تشنج، ضد‌رفلاکس معده، ضد‌سرطان و داروهایی که برای جلوگیری از رد عضو پیوندی تجویز می‌شود نیز با بروز پوکی‌استخوان مرتبط هستند.

مشکلات جسمی

خطر ابتلا به پوکی‌استخوان در افرادی که مشکلات جسمی خاصی مانند موارد زیر دارند، بیشتر مشاهده می‌شود:

• بیماری سلیاک
• بیماری التهابی روده
• بیماری‌های کلیه یا کبد
• سرطان
• لوپوس
• مولتیپل میلوما
• آرتریت‌روماتوئید

عادت های نادرست

عادت های اشتباه مانند موارد زیر، خطر ابتلا به پوکی استخوان را افزایش میدهند:

• سبک زندگی بیتحرک: افرادی که مدتهای طولانی مینشینند، نسبت به افراد پرتحرک، بیشتر در معرض ابتلا به پوکیاستخوان هستند. تمرینات ورزشی و فعالیتهایی مانند پیادهروی، دویدن، پرش و وزنهبرداری که در حفظ تعادل و ساختار مناسب بدن موثرند، برای استخوانها مفید خواهند‌بود.
•  مصرف بیش از حد نوشیدنیهای الکلی: مصرف نوشیدنی‌های الکلی، خطر ابتلا به پوکیاستخوان را افزایش میدهد.
• استفاده از تنباکو: نقش تنباکو در افزایش پوکیاستخوان، هنوز به درستی مشخص نیست؛ اما ثابت‌شده که استفاده از تنباکو در تضعیف استخوانها نقش موثری دارد.

شکستگی استخوان ها

شکستگی استخوان های ستون فقرات یا لگن، پیچیده ترین و دشوارترین عارضه پوکی استخوان است. شکستگی لگن، غالبا به دلیل زمین‌خوردن اتفاق می افتد که می‌تواند منجر به ناتوانی یا حتی افزایش خطر مرگ بیمار در اولین سال پس از جراحی شود.

در برخی از موارد، شکستگی ستون‌فقرات حتی بدون زمین‌خوردن نیز اتفاق می افتد. استخوان هایی که ستون فقرات شما را تشکیل داده اند، ممکن‌است به حدی ضعیف گردند که خرد شوند و این مساله می تواند باعث کمردرد، کاهش قد و ایجاد قوز شود.