پره اکلامپسی چیست؛ علت، علایم و راه‌های درمان آن

تالیف و ترجمه: دکتر نگین پرویز(پزشک عمومی)

پره اکلامپسی یکی از عوارض بارداری است که موجب فشار خون بالا و آسیب رسیدن به اندام‌های بدن (معمولا کبد و کلیه‌ها) می‌شود.

معمولا پره اکلامپسی پس از هفته‌ بیستم بارداری در زنانی بروز می‌کند که پیش از آن فشار خون آنها طبیعی بوده است.

عدم درمان پره اکلامپسی در بارداری می‌تواند منجربه عوارض خطرناک و حتی مرگبار برای مادر و کودک شود.

موثرترین راه درمان پره اکلامپسی زایمان است. البته پس از زایمان نیز ممکن است مدتی طول بکشد تا حال مادر بهتر شود.

اگر ابتلای مادر به پره اکلامپسی در اوایل دوران بارداری تشخیص داده شود و زایمان امکان‌پذیر نباشد، مادر و پزشک با شرایط بسیار دشواری روبه‌رو خواهند شد.زیرا جنین برای رشد به زمان بیشتری نیاز دارد و از سوی دیگر نیز نباید مادر و نوزاد را درمعرض خطر عوارض جدی قرار داد.

علایم پره اکلامپسی  

 کنترل فشار خون بخش مهمی از مراقبت‌های پیش از زایمان است؛ زیرا معمولا نخستین نشانه‌ پره اکلامپسی بالا رفتن فشارخون است.

فشار خون 140 روی 90 میلی‌متر جیوه یا بالاتر از آن که در ۲ زمان متفاوت (که دست‌کم ۴ ساعت با هم فاصله دارند) ثبت شود، غیرطبیعی است.

سایر علایم و نشانه‌های پره اکلامپسی شامل موارد زیر است:

• وجود پروتئین بیش ‌از حد در ادرار: پروتئینوری، یا نشانه‌های دیگر مشکلات کلیوی؛
• سردرد؛
• بروز تغییراتی در بینانی شامل از دست دادن موقت بینایی، تاری دید یا حساسیت به نور؛
• درد در قسمت بالای شکم، معمولا سمت راستِ زیر دنده‌ها؛
• حالت تهوع یا استفراغ؛
• کاهش تولید ادرار؛
• کاهش پلاکت‌های خون (ترومبوسیتوپنی)؛
• اختلال در عملکرد کبد؛
• تنگی نفس ناشی ‌از وجود مایع در ریه‌ها.

افزایش ناگهانی وزن و تورم (ادِم): به ‌ویژه در صورت و دست‌ها نیز می‌تواند همراه‌ با پره اکلامپسی رخ دهد. ولی این نشانه در بسیاری از بارداری‌های طبیعی نیز مشاهده می‌شود و بروز آن به ‌تنهایی نمی‌تواند دلیل ابتلای مادر به پره اکلامپسی باشد.

علل پره اکلامپسی

 متخصصان عقیده دارند که پره اکلامپسی در جفت (ارگانی که جنین را درطول دوران بارداری تغذیه می‌کند) شروع می‌شود.

در اوایل دوران بارداری، رگ‌های خونی جدیدی ایجاد شده و تکامل می‌یابند تا به‌طور موثر خون را به جفت برسانند. در زنان مبتلا به پره اکلامپسی، این رگ‌های خونی به ‌درستی رشد یا عمل نمی‌کنند.

رگ‌های خونی در این زنان باریک‌تر از رگ‌های خونی طبیعی است و به شکل متفاوتی به سیگنال‌های هورمونی واکنش نشان می‌دهند، در نتیجه موجب کاهش میزان خونی می‌شود که در این رگ‌ها جریان می‌یابد.

علت‌های رشد غیرطبیعی این رگ‌ها یکی از موارد زیر است:

• نبود جریان کافی خون به رحم؛
• آسیب به رگ‌های خونی؛
• وجود مشکلی در سیستم ایمنی بدن؛
• وجود ژن‌های خاص.

عوامل خطر پره اکلامپسی در بارداری

• سابقه‌ی پره اکلامپسی: وجود سابقه‌ شخصی یا خانوادگیِ ابتلا به پره اکلامپسی، به‌ طور چشمگیری خطر بروز آن را افزایش می‌دهد.
• فشار خون مزمن: اگر مادر پیش از بارداری به فشار خون مزمن مبتلا باشد، احتمال ابتلای او به پره اکلامپسی نیز بالاتر خواهد بود.
• بارداری اول: خطر ابتلابه پره اکلامپسی در نخستین بارداری بالاتر است.
• سن: خطر ابتلابه پره اکلامپسی در زنان باردار بسیار جوان و هم چنین زنان باردار بالای ۴۰ سال بیشتر است.
• نژاد: خطر ابتلا به پره اکلامپسی در زنان سیاه‌پوست از زنان سفیدپوست یا زنان آسیایی و اسپانیایی بیشتر است.
• چاقی: خطر پره اکلامپسی در زنان چاق بیشتر است.
• بارداری با بیش از یک جنین: پره اکلامپسی در زنانی که دوقلو، سه‌قلو یا چندقلو باردار هستند، شایع‌تر است.
• فاصله‌ زمانی میان بارداری‌ها: اگر فاصله میان بارداری‌ها کمتر از ۲ سال یا بیشتر از ۱۰ سال باشد، موجب افزایش خطر پره اکلامپسی می‌شود.
• سابقه‌ مشکلات خاص: وجود مشکلات خاصی پیش از بارداری (مانند فشار خون مزمن، میگرن، دیابت نوع ۱ یا دیابت نوع ۲، بیماری های کلیوی، تشکیل لخته‌ خون یا لوپوس) موجب افزایش خطر ابتلابه پره اکلامپسی می‌شود.
• لقاح آزمایشگاهی: اگر مادر ازطریق لقاح آزمایشگاهی باردار شده باشد، خطر پره اکلامپسی افزایش می‌یابد.